U bent hier: Home > Geneeskunde > Medicinaal gebruik

Medicinaal gebruik

Overzicht
Misselijkheid en braken
Anorexia en cachexia
Spasticiteit
Bewegingsstoornissen
Pijn
Glaucoma
Epilepsie
Astma
Afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen
Psychiatrische symptomen
Autoimmuunziekten en infecties
Diverse gemengde syndromen


 

Overzicht

Er zijn grote verschillen in de kennis over het medicinale gebruik van cannabis en cannabinoïden bij verschillende ziekten. Voor misselijkheid en braken, geassocieerd met kankerchemotherapie, anorexia en cachexia bij HIV/AIDS, chronische, vooral neuropatische pijn, spasticiteit bij multiple sclerose en ruggemergschade, zijn er sterke bewijzen van medicinale voordelen. Voor veel andere indicaties zoals epilepsie, jeuk en depressie, zijn er minder gegevens beschikbaar. Nochtans, wetenschappelijk bewijs voor een specifieke indicatie geeft niet noodzakelijk het huidig therapeutisch potentieel bij een bepaalde ziekte weer.

Klinische studies met afgezonderde cannabinoïden of met komplete plantpreparaten (gerookte cannabis, cannabisextracten) volgen dikwijls op de positieve anekdotische ervaringen van patiënten die ruwe cannabisprodukten gebruiken. De antibraak, eetlustverwekkende en kalmerende effecten, de pijnstillende werking en therapeutisch gebruik bij Tourette's syndroom, werden allemaal ontdekt op die manier.

Toevallige observaties hebben ook bijgedragen tot de ontdekking van therapeutisch bruikbare effecten. Dat bleek uit een studie met Alzheimer-patiënten waarbij een onderzoek naar de eetlustverwekkende effecten van THC een belangrijk onderdeel was. Niet enkel eetlust en gewichtstoename werden vastgesteld, ook het gestoorde gedrag tussen de patiënten onderling verminderde. De ontdekking van de dalende oogboldruk bij toediening van THC in het begin van de jaren 1970 was even verrassend. Mogelijk interessante aanwijzingen die niet wetenschappelijk werden onderzocht, zijn nochtans wijd verspreid binnen de moderne geneeskunde. Vermits de behandelingen met cannabis of cannabinoïden baat brengen, werden personen ondervraagd over hun therapeutisch gebruik van cannabis. Dit gebeurde via niet gestandaardiseerde interviews in het kader van overheidsstudies of studies van wetenschappelijke instituten (House of Lords Select Committee on Science and Technology in Groot Brittannië, Institute of Medicine in de VS), of als anoniem onderzoek met gestandaardiseerde vragenlijsten.

Misselijkheiden braken

De behandeling van nevenwerkingen van kankerchemotherapie is, wat de werking van de cannabinoïden aangaat, het best gedokumenteerd, namelijk met een 40-tal studies (THC, Nabilone, andere THC-vormen, cannabis). De meeste onderzoeken werden in de jaren 1980 uitgevoerd. THC moet relatief hoog gedoseerd worden zodat psychische nevenwerkingen vaker optreden. In een enkel onderzoek moet THC het afleggen tegen hoge doses metoclopramide. Er zijn geen vergelijkende studies verricht tussen THC en de moderne serotonine antagonisten. Enkele recente onderzoeken hebben aangetoond dat lage doses THC de werking van andere braakwerende middelen verbeteren als ze gelijktijdig worden toegediend. In de volksgeneeskunde zijn cannabinoïden populair en dikwijls gebruikt bij andere oorzaken van misselijkheid, inbegrepen AIDS en hepatitis.

Anorexia en cachexia

Het eetlustverwekkend effect van THC is al merkbaar bij een totale dagelijkse dosis van 5 mg. Indien nodig kan de dagelijkse dosis tot 20 mg verhoogd worden. Uit een langetermijnonderzoek bij 94 AIDS-patiënten blijkt dat het eerlustverwekkend effect van THC maanden blijft voortwerken, wat een bevestiging is van een eerder uitgevoerde studie van 6 weken. THC verdubbelde de eetlust in vergelijking met een placebo. De patiënten behielden een stabiel lichaamsgewicht gedurende de studieperiode van 7 maanden. Een positieve invloed op het lichaamsgewicht werd ook vastgesteld bij 15 Alzheimer-patiënten die daarvoor niet konden eten.

Spasticiteit

In veel klinische studies met THC, Nabilone en cannabis, toonde een gunstig effect aan op spasticiteit die veroorzaakt wordt door multiple sclerose en ruggemergschade. Andere symptomen die gunstig beïnvloed worden zijn pijn, paraesthesia, bevingen en ataxia. In enkele studies werd een verbeterde blaascontrole waargenomen. Er is ook anekdotisch bewijs van de voordelen van cannabis bij spasticiteit ten gevolge van hersenbeschadiging.
 

Bewegingsstoornissen

Er zijn een aantal positieve anekdotische rapporten over de therapeutische werking van cannabis bij het Tourette's syndroom, bij dystornia en tardive dyskinesia. Het gebruik bij Tourette's syndroom is recent onderzocht in klinische studies. Veel patiënten ervoeren een bescheiden verbetering hoewel anderen een behoorlijke verbetering of zelfs een volledige spiercontrole bereikten. Bij enkele ms-patiënten werden na THC-toediening antiatactische werkingen en een vermindering van het beven vastgesteld. Ondanks occasionele positieve rapporten werden geen objectieve resultaten bereikt bij de ziekte van Parkinson noch bij de ziekte van Huntington. Toch kunnen cannabisprodukten bruikbaar zijn voor de behandeling van bewegingsstoornissen die het gevolg zijn van L-Dopa medicatie bij de ziekte van Parkinson. De cannabis zal de basissymptomen van de ziekte van Parkinson niet verergeren.

Pijn

Uitgebreid klinisch onderzoek heeft de pijnstillende eigenschappen van cannabisproducten aangetoond. Bij de mogelijke toepassingen horen onder meer neuropatische pijn als gevolg van multiple sclerose, schade aan de plexus brachialis, HIV-besmetting, reumatische artritispijn, kankerpijn, hoofdpijn, menstruatiepijn, chronische darmontsteking en zenuwpijn. Een combinatie met opioïden is mogelijk.

Glaucoma

In 1971 werd tijdens een systematisch onderzoek naar de effecten bij gezonde cannabisgebruikers ontdekt dat cannabis de intraoculaire druk verlaagt. In de 12 daaropvolgende jaren werden talrijke studies verricht bij gezonde personen en bij glaucomapatiënten met cannabis en met verscheidene natuurlijke en synthetische cannabinoïden. cannabis verlaagt de oogboldruk met 25 tot 30 %, soms tot 50 %. Sommige niet-psychotrope cannabinoïden en in geringe mate andere bestanddelen dan cannabinoïden, veroorzaken mogelijk ook een verlaging van de oogboldruk.

Epilepsie

Het gebruik van cannabis bij epilepsie behoort historisch gezien tot de oudste toepassingen. Dierproeven leveren het bewijs van de anti-epileptische effecten van sommige cannabinoïden. De anti-epileptische werking van phenytoïne en diazepam werd door THC versterkt. Volgens een paar individuele rapporten uit de 20e eeuw blijken patiënten cannabis te gebruiken om hun anders oncontroleerbare aanvallen te kunnen beheersen.

Astma

Experimenten om het anti-astmatisch effect van THC of cannabis te onderzoeken dateren voornamelijk uit de jaren 1970. Het gaat in alle gevallen over diepgaande studies. De effecten van een cannabissigaret (2 % THC) of orale THC (15 mg) zijn ongeveer hetzelfde als deze die bereikt worden met therapeutische doses van de gebruikelijke bronchusverwijdende middelen (salbutamol, isoprenaline). Omdat inhaleren van cannabisprodukten de luchtwegen en de slijmvliezen kan irriteren krijgt de orale toediening of een alternatieve toedieningswijze de voorkeur. Slechts weinig patiënten ontwikkelen een bronchusvernauwing na inhaleren van THC.

Afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen

Volgens historische en moderne onderzoeksresultaten is cannabis een goede remedie om de ontwenningsverschijnselen tegen te gaan bij verslaving aan benzodiazepines, opiaten en alcohol. Omwille daarvan werd al eens gerefereerd naar cannabis als uitstapdrug. In die context zou cannabis zowel voor de vermindering van fysieke ontwenningsverschijnselen als van de stress die ontstaat door de onderbreking van het gebruik, een weldoende rol spelen.

Psychiatrische symptomen

Een verbetering van de gemoedstoestand bij de behandeling van reactieve depressie werd waargenomen in diverse klinische studies met THC. Er zijn bijkomende verslagen waarin gesteld wordt dat cannabinoïden voordeel bieden bij andere psychiatrische symptomen en ziekten, zoals slaapstoornissen, angstgevoelens, bipolaire stoornissen en endogene despressies. Verschillende auteurs hebben een andere mening uitgedrukt over psychiatrische syndromen in relatie met cannabis. Terwijl enkelen de nadruk leggen op de nevenwerkingen van cannabis, schuiven anderen de therapeutische mogelijkheden naar voor. Mogelijkerwijze zijn cannabisprodukten of weldoend of schadelijk, afhankelijk van persoon tot persoon. De behandelende arts en de patiënt moeten een open en kritisch onderhoud kunnen hebben hierover met een openheid voor beide mogelijkheden.

Autoimmuunziekten en infecties

Bij een aantal pijnlijke syndromen (bijvoorbeeld colitis ulzerosa, artritis) werken cannabisprodukten mogelijkerwijze niet enkel pijnstillend maar ook ontstekingswerend. Bijvoorbeeld, enkele patiënten die cannabis gebruiken meldden een daling in hun gebruik van steroïdale en nonsteroïdale ontstekingswerende drugs. Ook zijn er enkele verslagen over positieve effecten van cannabis zelfmedicatie bij allergieën. Het is niet duidelijk of cannabisprodukten een relevant effect hebben op oorzakelijke processen van autoimmuunziekten.

Diverse gemengde syndromen

Er zijn talrijke positieve rapporten over de medische toestand van patiënten die niet eenvoudig te klasseren zijn in bovenstaande categorieën zoals jeuk, hik, ADS (concentratiestoornissen), hoge bloeddruk, oorsuizingen, chronisch vermoeidheidssyndroom, rusteloze benen, en andere. Meerdere honderden mogelijke indicaties voor cannabis en THC werden beschreven door verschillende auteurs. Bijvoorbeeld 2,5 tot 5 mg THC hadden een goede werking tegen jeuk die ontstond door een leveraandoening bij drie patiënten. Een ander voorbeeld is de succesvolle behandeling van een chronische hik die zich ontwikkeld had na een chirurgische ingreep. Geen enkel geneesmiddel bracht soelaas, maar het roken van een cannabissigaret volstond voor een complete eliminatie van de symptomen.

Cannabisprodukten geven goede resultaten bij ziekten met meerdere indicaties die binnen het actiespectrum liggen van THC. Bijvoorbeeld in pijnlijke situaties ten gevolge van ontstekingen (bijv. artritis) of die samenvallen met verhoogde spierspanningen (bijv. menstruatiepijnen, rugschade) of bij ziekten waar misselijkheid en anorexia gepaard gaan met pijn, angst en depressie (bijv. AIDS, kanker en hepatitis C).

Online evenementen 2020

Alle informatie over de IACM Online Events, inclusief gratis video's van de webinars met Nederlandse ondertitels, vindt u hier.

Conferentie 2022

De 12e IACM-conferentie over cannabinoïden in de geneeskunde wordt gehouden op 20 en 21 oktober 2022 samen met de Zwitserse SSCM in Bazel/Zwitserland. 

Members only

Regular members can sign up for the new member area of the IACM to access exclusive content.

You need to become a regular member of the IACM to access the new member area.

IACM on Twitter

Follow us on twitter @IACM_Bulletin where you can send us inquiries and receive updates on research studies and news articles.